Vijf revolutionaire visualisaties

De aller eerste lijndiagram – 1781

Het oudste voorbeeld uit de lijst is van William Playfair. Op het eerste gezicht ziet onderstaande visualisatie er misschien niet baanbrekend uit, maar toch deed Playfair iets heel bijzonders: hij plaatste informatie niet tijd- of plaatsgebonden in de grafiek, maar puur structureel, op onderwerp. Hierdoor werd het voor het eerst mogelijk om vergelijkingen te maken. Playfair wordt dan ook gezien als de uitvinder van drie grafieken: de lijngrafiek, staafgrafiek en de pie chart. Onderstaande grafiek over de import en export van Schotland met 17 landen over de periode kerst 1780 – kerst 1781 is welliswaar 229 jaar oud, maar nog steeds een groot voorbeeld voor infographics, datavisualisatie en statistiek.

Een schokkend beeld met impact – 1789

Deze meer dan tweehonderd jaar oude visualisatie bracht een schok teweeg onder de kijkers. Een anti-slavernij groep uit Plymouth, Groot-Brittannië, liet een schets maken van slavernijschip Brookes. De tekening toont de barre omstandigheden waarin slaven werden vervoerd. Verpakt als cargo werden slaven gedwongen op hun zij te liggen, zonder op te kunnen staan- soms voor meer dan een half jaar. Naast de schets staat een quote van een slavenhandelaar die trots vertelt dat hij 609 slaven tegelijk aan boord vervoert, 155 mensen meer dan toegestaan. In andere woorden: de werkelijkheid was nog vreselijker dan verbeeld op deze poster. De poster is meer dan 7.000 keer verspreid en wordt ook wel gezien als de eerste mensenrechtencampagne ter wereld. Het resultaat van de campagne? 1.5 miljoen mensen ondertekenden petities tegen slavernij, en 300.000 Britten besloten suiker geproduceerd door slaven in Brits West-Indië te boycotten. De visualisatie is met recht een revolutionaire visualisatie te noemen.

De grote ontdekking van John Snow – 1854

Het derde voorbeeld speelt zich 65 jaar later af tijdens een hevige cholera epidemie in het Londen van 1854. In 10 dagen stierven 500 mensen. Het heersende idee was dat de ziekte verspreid werd door vieze lucht. Geneeskundige John Snow was echter sceptisch over de vieze-lucht-theorie. Snow pakte er een kaart van het besmette gebied in Londen bij. Hij vermoedde dat de ziekte werd verspreid via het water en markeerde daarom op de kaart alle sterfgevallen en alle waterpompen in de omgeving. Hij kreeg het idee dat de Broad Street pomp besmet was. Maar zijn datavisualisatie wees uit dat er ook gevallen waren ver buiten de Broad Street pomp. Snow ging op onderzoek uit deze sterfgevallen en wat bleek? Deze sterfgevallen hadden kinderen die op school zaten in de buurt van Broad Street of vonden het water van die pomp lekkerder smaken en liepen daarom speciaal om. Zijn punt was gemaakt. En Snow’s datavisualisatie redde werkelijk vele levens. Wie naar de kaart kijkt kan overigens ook een andere interessante ontdekking doen. Één plek naast de pomp is geheel zonder sterfgevallen: het klooster. De reden? De monnikken dronken geen water, maar bier.

Nightingale’s inzicht redt levens – 1856

Florence Nightingale staat bij velen bekend als de onbaatzuchtige verpleegster met de lamp. Weinigen weten dat zij ook pionier was in het maken van diagrammen (Hernan Resinsky). Nightingale onderzocht de doodsoorzaken van Britse soldaten tijdens de Krimoorlog (1853-1856). Ze ontdekte dat niet oorlogswonden, maar infecties als gevolg van de slechte hygiënische omstandigheden in het ziekenhuis de meeste slachtoffers eisten. Ze ging het land door om ziekenhuizen te overtuigen van haar theorie, maar stuitte op veel onbegrip. Daarop zocht ze naar een andere manier om haar boodschap kort en krachtig over te brengen: de Nightingale Diagram. Deze cirkeldiagram toont het aantal sterfgevallen per oorzaak per maand. In het rood sterfte als gevolg van oorlogswonden, in het zwart sterfte als gevolg door andere oorzaken en in het blauw – de overgrote meerderheid – sterfte door infecties. Mede aan deze diagram van Nightingale hebben we onze steriele en schone ziekenhuizen te danken.

Napoleon’s grootste fout – 1869

Minard heeft zijn status als één van de grondleggers van datavisualisatie te danken aan zijn verbeelding van de tocht van Napoleon naar Moskou in 1812. Napoleon begint met een enorm leger aan de invasie van Rusland. Hij verwacht een grote veldslag bij Smolensk, maar tot zijn verrassing slaat het Russische leger op de vlucht naar Moskou. De cartografische grafiek uit 1869 laat meerdere informatie tegelijk zien:

Uit deze grafiek is op te maken dat de veldtocht een ramp was: de Grande Armée begon met 680.000 man, maar eindigde met slechts 27,000 soldaten. De oorzaak van het rampzalige verloop van de tocht? Het belangrijkste Russische wapen: de kou. Met temperaturen tot -37C overlijdden de onvoorbereide Franse soldaten in rap tempo- de bruine lijn richting Moskou wordt steeds dunner. Al op de heenweg bij Polotzk zien we dat 30.000 soldaten hun tocht afbreken. Zij voegen zich later bij de terugtrekkende troepen. De slag bij Moskou blijkt evenwel een succes; de terugkerende lijn is bijna even dik als de heentrekkende lijn. Maar slechts een beschamele 27.000 soldaten weet de weg terug naar huis te vinden – verslagen door het Russische klimaat.

Bronnen:

• http://statprob.com/encyclopedia/WilliamPLAYFAIR.html
• https://en.wikipedia.org/wiki/William_Playfair
• Strategy in Information and Influence Campaigns: How Policy Advocates, Social Movements, Insurgent Groups, Corporations, Governments and Others Get What They Want, Jarol Manheim. Routledge, New York, 2011
• http://vifa.ttc.io/sites/drawingbynumbers.ttc.io/files/VIFA_download_small.pdf
• https://en.wikipedia.org/wiki/1854_Broad_Street_cholera_outbreak
• http://www.ph.ucla.edu/epi/snow/snowcricketarticle.html
• http://hernanresnizky.com/2012/12/17/florence-nightingale-and-the-importance-of-data-visualization/
• https://en.wikipedia.org/wiki/Charles_Joseph_Minard